Nagroda Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla jest coroczną nagrodą przyznawaną przez miłośników fantastyki autorom najlepszych polskich fantastycznych utworów literackich w dwóch kategoriach: powieści i opowiadania. Ma formę statuetki i dyplomu.
Każdy aktywny fan fantastyki, który w poprzednim roku był członkiem zrzeszonego w ZSFP klubu lub wziął udział w jednym z kilkunastu odwiedzanych przez stoisko Nagrody konwentów, może w każdej kategorii wybrać od jednego do pięciu utworów. Po pięć utworów, które zbiorą najwięcej głosów, znajdzie się na liście nominacji do Nagrody.
Wsparcie w procesie nominacji stanowi nieoficjalna lista pomocnicza tworzona przez sympatyków Nagrody, którzy gromadzą publikacje z danego roku. Można nominować teksty, które nie znalazły się na liście pomocniczej (warto też wtedy podesłać zagubiony tytuł, by został tam dopisany!). Warto też wtedy rozejrzeć się za akcją Zew Zajdla, która promuje rzetelne nominowanie i głosowanie na zwycięskie teksty poprzedzone lekturą wszystkich nominowanych powieści i opowiadań. Spośród nich wyboru laureatów dokonują uczestnicy Polconu, który w 2024 roku odbywa się w Toruniu w drugiej połowie września. W głosowaniu można też wziąć udział zdalnie, wykupiwszy akredytację wspierającą.
Historia nagrody
Nagroda Fandomu została powołana w 1984 roku w Łodzi podczas spotkania Klubów Miłośników Fantastyki. Jej początkowa nazwa to Sfinks. Pierwszym laureatem (na pierwszym Polconie w październiku 1985 roku w Błażejewku pod Poznaniem) został Janusz A. Zajdel. Niestety autor zmarł w lipcu i nie mógł odebrać nagrody osobiście. Kluby postanowiły zmienić jej nazwę i od roku 1986 przyznawana była już jako Nagroda Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla.
Od roku 1990 nagroda przyznawana jest drogą głosowania wszystkich uczestników Polconu w danym roku (przedtem w wyniku głosowania klubów), zaś nominacje wyłaniane są w ogólnopolskim plebiscycie. W 1991 roku po raz pierwszy wręczono nagrodę w postaci statuetki (autorstwa Wiesława Bielaka, profesora krakowskiej ASP) i dyplomu. Od roku 1992 nagroda przyznawana jest w dwóch kategoriach: powieść i opowiadanie.
Opieka nad Nagrodą została powierzona powołanemu przez stowarzyszenia miłośników fantastyki Związkowi Stowarzyszeń „Fandom Polski” i Związek, w imieniu fanów, jest właścicielem praw do nazwy i logo nagrody i Polconu.
Związek Stowarzyszeń „Fandom Polski” ma za zadanie jedynie zarządzanie komunikacją Nagrody (głównie z mediami i zewnętrznymi podmiotami) i dbanie o bieżące, operacyjne zadania, takie jak przygotowywanie ogłoszenia nominacji czy też wydawanie bezpłatnej antologii nominowanych opowiadań. Wszelkie decyzje dotyczące regulaminów, zasad itp. podejmowane są w drodze głosowania przez Forum Fandomu podczas Polconu.
Jak wyłaniani są laureaci?
Laureaci Nagrody im. Janusza A. Zajdla wyłaniani są w dwuetapowym głosowaniu. W pierwszym etapie członkowie klubów zrzeszonych w ZSFP i uczestnicy konwentów (w tym Polconu) nominują wybrane przez siebie utwory. Każdy może zgłosić do pięciu opowiadań i do pięciu powieści. Nominacje za miniony rok zbierane są do 31 marca. Komisja Nominacyjna liczy oddane w terminie głosy i wyłania listę utworów, które dostały najwięcej głosów. To one otrzymują nominacje do Nagrody im. Janusza A. Zajdla. Jest to etap, który moglibyśmy określić jako głosowanie „vox populi”. Spośród wyłonionych nominacji obecni na Polconie fani fantastyki wyłaniają laureatów w każdej kategorii. Wybór dokonywany jest tak zwanym systemem australijskim (instant-runoff voting) – każdy głosujący szereguje (osobno w każdej kategorii) nominowane utwory od jego zdaniem najlepszego (przypisuje mu cyfrę jeden) do najsłabszego (kolejne cyfry). Oddane głosy są przeliczane przez Komisję Liczącą Głosy, a wynik ogłaszany jest podczas uroczystej Gali na Polconie. Ten etap głosowania można by nazwać „głosowaniem przez zaawansowanych fanów fantastyki”.
Dodatkowo podczas Polconu pojawia się możliwość głosowania na opcję „bez nagrody”. W przypadku zwycięstwa tej ostatniej opcji Nagrody w danym roku (w tej kategorii) nie przyznaje się.
Nadesłanie nominacji oznacza wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych osoby nadsyłającej przez Związek Stowarzyszeń Fandom Polski z siedzibą przy ul. Marii Konopnickiej 4/28, 12-200 Pisz, na poniższych warunkach. Dane umożliwiają Komisji Nominacyjnej weryfikację tożsamości osób nominujących do Nagrody im. Janusza A. Zajdla i nie służą do żadnego innego celu. Nie są przekazywane osobom trzecim, są także usuwane po wyłonieniu laureata. Podanie danych jest dobrowolne, nominujący ma prawo dostępu do danych, ich poprawiania i usunięcia.
Komisja Nominacyjna
Przedstawiciele Komisji Nominacyjnej to przedstawiciele fanów wybrani w głosowaniu podczas Forum Fandomu. Do ich zadań należy koordynowanie działań związanych z wyłanianiem nominacji: zbieranie i weryfikacja głosów, rozstrzyganie kwestii spornych i wyłonienie listy utworów nominowanych do nagrody. Komisja Nominacyjna może prosić też o pomoc ekspertów z poszczególnych dziedzin (np. literaturoznawców). Osoby pracujące w Komisji Nominacyjnej (podobnie jak wszystkie osoby zaangażowane w prace przy Nagrodzie) pracują społecznie i nie dostają wynagrodzenia za swoje prace.
Komisja licząca głosy
Przedstawiciele Komisji liczącej głosy wyłaniani są w głosowaniu podczas Forum Fandomu. Ich zadaniem jest przeliczenie głosów oddanych podczas Polconu na wyłonione w pierwszym etapie utwory nominowane. Osoby pracujące w komisji pracują społecznie i nie dostają wynagrodzenia za swoje prace.
Fundusz Nagrody
Fundusz Nagrody uzupełniany jest ze składek uczestników Polconu, darowizn i wpłat sponsorów. Wszystkie środki przeznaczane są na wydatki związane z nagrodą, takie jak: produkcja statuetek i dyplomów, organizacja ogłoszenia nominacji do Nagrody im. Janusza A. Zajdla oraz druk bezpłatnej antologii tekstów opowiadań nominowanych do Nagrody. Wszystkie osoby pracujące przy nagrodzie robią to społecznie i nie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenia.
Jeśli chcesz wesprzeć Nagrodę Zajdla, możesz wpłacić darowiznę na konto:
Związek Stowarzyszeń „Fandom Polski”
05 2530 0008 2090 1071 6165 0001
Koniecznie z dopiskiem „Darowizna na Fundusz Nagrody im. Janusza A. Zajdla”.